Zo kom je vrouwen in de overgang tegemoet

Gebroken nachten. Jonge ouders hebben ze, en daar is op de werkvloer best begrip voor. Dat vrouwen boven de 45 jaar, en soms jonger, regelmatig slaaptekort hebben door nachtelijk zweten komt echter nauwelijks ter sprake op het werk. Net zoals andere overgangsklachten vaak stilletjes worden ondergaan. Jolanda Oest (56), medewerker kwaliteit en patiëntveiligheid bij het Universitair Medisch Centrum Groningen, weet er alles van. Zo’n vier jaar zit ze nu in de overgang. ‘Dat zweten heb ik iedere nacht. Ik word er wakker van, soms wel vijf keer. Ik kan er de hele dag moe van zijn.’

Foute diagnose

Naast nachtzweten zijn er legio medische klachten die met de (peri-)menopauze samenhangen. Last van botten en spieren, cognitieve problemen, aandoeningen aan de voeten, en mentale klachten zoals somberheid en een kort lontje kunnen vrouwen aardig in de weg zitten. Vaak realiseren mannen én vrouwen zich niet eens dat de klachten door de overgang kunnen komen en wordt bijvoorbeeld ten onrechte een burn-out gediagnosticeerd, zegt Margriet Hijweege (64), die de Over!Academie oprichtte en organisaties adviseert hoe om te gaan met de overgang op de werkvloer.

‘Het stoppen van de menstruatie, opvliegers … Dat is duidelijk aan de overgang gerelateerd. Maar er komt veel meer bij kijken’, zegt zij. ‘Rond mijn 54ste kwam ik met een dubbele nekhernia bij de arts, die opmerkte dat ik in de overgang was en dat het steunweefsel dan afneemt. Daar had ik nog nooit van gehoord.’ Hijweege, van huis uit theoloog en bedrijfskundige, besloot na haar eigen ervaring literatuuronderzoek te doen en bij organisaties te inventariseren of er aandacht was voor de menopauze vanuit het oogpunt van verzuim. ‘Vooral in de zorg, in het onderwijs en bij gemeenten is meer dan de helft van de vrouwelijke medewerkers in de overgang. En in zulke organisaties had nog nooit iemand daarover nagedacht.

Hoe deze vrouwen binnenboord te houden als ze veel hinder hebben van de menopauze? Oest, wier collega’s bijna allemaal vrouwen boven de 45 jaar zijn, zou het op prijs stellen als het onderwerp makkelijker bespreekbaar wordt. ‘Een forum waar je er met elkaar over kunt praten en waar je tips kunt uitwisselen zou fijn zijn. Want het is geen thema dat je opwerpt bij de koffieautomaat.’ Haar werkgever heeft sinds vorig jaar wel informatie online staan en een workshop georganiseerd. Ook volgens Hijweege is het bespreekbaar maken van de overgang de weg naar meer begrip en flexibiliteit binnen organisaties. Daarvoor is kennis nodig, stelt zij. Ook bij de bedrijfsarts. ‘De arbodienst zou alles moeten weten over de overgang, maar de praktijk is anders.’ Met onderzoek, presentaties en communicatiepakketten hoopt ze een verschil te maken.

Dat is ook wat Monique Bosbaan (52) hoopt te doen bij ABN Amro. Zij is zelfstandig docent arbobeleid en wellbeing en werkt bij de bank als hr-consultant. Eerder was haar het relatief hoge ziekteverzuim opgevallen onder vrouwelijke ABN-medewerkers tussen 44 en 55 jaar. ‘Niet de makkelijkste periode in het leven van een vrouw. Er zijn vaak puberende kinderen, ouder wordende ouders en fysieke of mentale klachten door de overgang.’

Daarom schakelde Bosbaan een bedrijf in om medewerkers voorlichting te geven over de overgang. ‘We laten lezingen geven door een gynaecoloog, waarbij iedereen welkom is, en we bieden verdiepende workshops in kleinere groepjes aan voor vrouwen die meer willen weten en doorgaans met klachten zitten.’ Ook de arbodienst van de bank werd bijgeschoold. ‘Als een vrouw zich daar meldt, is het belangrijk dat de overgang op tafel komt en dat er eventueel een goede doorverwijzing gegeven kan worden.’

Met verlof zijn vrouwen niet gediend, meer autonomie over de dag helpt wel

Takenpakket

Naast begrip is het bieden van autonomie een belangrijke factor om werkende vrouwen in de overgang tegemoet te komen, zegt Hijweege. Ze is geen voorstander van een pakketje verzuimdagen of ‘overgangsverlof’, ‘want dienen we daar vrouwen mee? Hoe moet je zoiets regelen zonder dat het stigmatiserend wordt?’ Meer zeggenschap voor deze doelgroep over hoe hun werkdag eruitziet is volgens haar een betere aanpak. Zo is Oest erg blij met de mogelijkheid om thuis te werken. ‘Geen reistijd hebben scheelt enorm als je zo moe bent. En het is toch comfortabeler om thuis te zijn als je een opvlieger hebt.’

Een ander heeft misschien meer baat bij een uurtje later beginnen of een wijziging van het takenpakket. Dat vereist denkwerk over inzetbaarheid van personeel. Maar het faciliteren van vrouwelijke medewerkers in de overgang is het ontegenzeggelijk waard, vinden de ervaringsdeskundigen. Hijweege: ‘In Nederland zijn bijna 2 miljoen werkende vrouwen in de overgang. Die hebben we, zeker nu, heel hard nodig op de arbeidsmarkt.’

Onderzoek naar de overgang

• Het CBS concludeerde eerder dit jaar dat 55% van de vrouwen in de overgang weleens klachten heeft die hun werk beïnvloeden.
• Uit een enquête van de Britse vrouwenbeweging Fawcett Society bleek dit voorjaar dat in Groot-Brittannië 1 op de 10 vrouwen in de overgang is gestopt met werken vanwege bijbehorende medische klachten.
• 27% tot 30% van de vrouwelijke medewerkers die in de overgang zijn, heeft kans op langdurig verzuim.
• Bron: onderzoek van Over!Academie

Dit artikel is gemaakt door de redactie van FD Persoonlijk. Lees al onze verhalen op fd.nl/persoonlijk.